Plastic soep

Dinsdag 19 februari – donderdag 21 februari.

Dinsdag brengt Erwin me naar Jantine Buijs in Senggigi in de buurt van de hoofdstad van Lombok, Mataram. Jantine woont al jaren in Indonesië en heeft haar eigen stichting ‘Steun voor Lombok’. Het is twee uur rijden maar dat wordt 3 uur omdat onderweg nog een mandenvlechter en een steenbakkerijtje bekeken moeten worden en een bezoek aan een lokale markt moet worden gebracht. De markt verkoopt een keur aan voedsel: prachtige groenten, fruit, vis en levende have, specerijen maar ook kleding en schoeisel. Bij de ingang van de markt staan honderden brommertjes van klanten in rechte rijen opgesteld. De steenbakkerij heeft mijn speciale aandacht. De klei wordt ter plaatse met de hand afgegraven en gemengd met de as van de oven. Het mengsel wordt eveneens met de hand in vormen gedrukt. De ongebakken stenen worden opgetast om te drogen om later gebakken te worden in een open kringvuur. De brandstof voor de oven is kaf afkomstig van de rijstboeren uit de omgeving.
Jantine heeft een groot netwerk in Indonesië. Op heel Lombok lopen projecten op het gebied van educatie, zorg en gezondheid waarvoor ze adviseert en bemiddeld. Na de aardbeving bemiddelt ze voor o.a. Humanitas bij de bouw van nieuwe huisjes voor mensen die alles verloren. Jantine neemt me later op de dag mee naar Els Houttave, een Belgische vrouw die met haar stichting ‘Grenzenloos milieu’ eveneens educatieve projecten ondersteunt. Onder haar leiding werd een soort model-bamboewoning gebouwd en een educatief centrum van bamboe. De woning moet een voorbeeld zijn voor traditioneel en duurzaam bouwen. De mensen op Lombok zijn verleerd om met bamboe te bouwen. Het zijn juist de houten- en bamboehuizen die er bij de aardbeving het best vanaf kwamen. Els wil 4 teams trainen voor het bouwen in bamboe die vervolgens weer nieuwe groepen moeten opleiden. De zorg van Els is dat de bamboe ook milieuvriendelijk wordt verduurzaamd. Op Lombok doet men dit nog met chemicaliën. Het bamboe moet daarom nu nog van Java komen. In haar educatief centrum leert ze ook groepen het belang van het inzamelen van plastic. De plasticvervuiling van het land en water is enorm. Als je bedenkt dat toen de visser mij naar en eilandje bracht hij zijn buitenboordmotor 3x moest stoppen om plastic uit de schroef te halen, kun je er je al wat bij voorstellen. De plastic soep is enorm omdat de seizoenregens alle vuilnis de zee inspoelen. Voor het grootschalig inzamelen van plastic zijn op Lombok nog geen faciliteiten. Els leert mensen met plastic en blikafval tevens kunst- en gebruiksvoorwerpen en te maken. Voor het plastic-probleem zet dat natuurlijk geen zoden aan de dijk maar het vergroot wel het inzicht bij de mensen dat het gebruik van plastic verminderd moet worden en zo dat niet mogelijk is uiteindelijk gescheiden en hergebruikt moet worden. De voorwerpen betreffen kleine gebruiksartikelen als portefeuilles en lampenkappen die verkocht worden en waarvan de opbrengsten weer gebruikt worden voor educatieve projecten.

Op woensdag bezoek ik een soort buitenschoolse opvang voor kinderen in de basisschoolleeftijd. De directrice ontvangt me allerhartelijkst en tijdens het gesprek kommen er thee, water en vruchten op tafel. In het straatje naar het schoolgebouwtje liggen de meeste huizen in puin en er wordt her en der herbouwd. Het schoolgebouwtje is wonderwel gespaard gebleven voor grote schade. Pannen zijn van het dak geschoven en poeren en wanden gescheurd maar alles is reparabel. Voor het eerst zie ik bij een Lombokkees emotie wanneer de aardbeving ter sprake komt. De woning van de directrice is gedeeltelijk ingestort. Er zijn 2 kamers nog bruikbaar. Op de bso komen totaal 500 kinderen één- of tweemaal per week voor bijles Engels maar ook voor koken, gezondheidsleer en spelletjes. Het verzamelen van afval wordt beloond met kleine cadeautjes. Ook leren de kinderen met handarbeid gebruiksvoorwerpen van plastic te maken. Het bestuur van de bso probeert de allerarmste getroffen gezinnen bij te staan met voedsel en kleding.

Vandaag bezoek ik met Els een proefboerderijtje in een buitenwijk van Mataram. Het is een initiatief van een docent Bosbouw van de universiteit van Lombok. De man gebruikt de boerderij om zijn studenten en koffieboeren uit de omgeving te adviseren bij de verbouw van gewassen en de verwerking ervan. De boerderij is in 3 jaar tijd vanuit het niets opgebouwd tot een tuin met een keur aan planten en bomen met eetbare- en veelal ook geneeskrachtige vruchten. Sinds kort is er een proef met de kweek van champignons op houtzaagsel in plastic containers. Uit de opening groeien na verloop van tijd champignons die dagelijks geoogst en vervolgens op de markt gebracht kunnen worden. Ik krijg ook heerlijk ruikende oliën te ruiken die gebruikt kunnen worden als grondstof voor cosmetische producten. Men wil een zeepfabriekje starten maar de bureaucratie werkt tegen. Er moet een erkende apotheker! meedoen voor kwaliteitscontroles. Op de boerderij worden Els en ik gefêteerd op heerlijke koffie en een lunch.
Na afloop bezoek ik nog een project van Els. Door 500 leerlingen werd een stuk publiek strand schoongemaakt van plastic. Dit leverde 3 vrachtwagens vol op. Het strand ziet er weer spik en span uit. Omdat na de aardbeving de toeristen wegblijven wordt het belang van schoonmaken niet gezien. De mensen hebben nu andere dingen aan het hoofd.