Lombok

Vrijdag 22 februari – dinsdag 26 februari.

Het is wellicht lezenswaard om iets meer te vertellen over Lombok. Lombok is een eiland dat op 5 uur varen van Bali ligt. Qua landschap, huizenbouw en toerisme lijkt het op het Bali zoals ik me dat herinner van zo’n 15 jaar geleden. Het is prachtig groen met veel bloemen en fruit. De dorpjes bestaan veelal uit ellenlange lintbebouwing met soms een dwarsstraatje. In de buurt van de hoofdstad Mataram zie je luxe toeristische resorts aan het water. In de dorpjes langs de kust zijn er ook resorts aan het water maar heel erg basic met lokale bouwsels en afdakjes tegen de zon.
De bevolking is Islamitisch en daar kun je niet omheen. Vrijwel alle vrouwen lopen met een lange hoofddoek. Vijfmaal per dag klinkt de oproep tot gebed uit de luidsprekers van de talloze moskee ’s die dan tegen elkaar in staan te tetteren zodat horen en zien vergaat. Opvallend is dat de oproepen en gebeden in het Arabisch zijn; heel soms in het Bahasa. De imam overschreeuwt zichzelf en daarbij wordt de versterker ook nog eens tot het maximum opgevoerd. Het lijken mij momenten waarop Allah zijn hoofd even afwendt of op z’n minst zijn vingers in zijn oren stopt. Tijdens de aardbevingen moet Hij ook even niet opgelet hebben want de bevolking is zwaar getroffen. De meeste bouwwerken die gemetseld zijn liggen in puin; met name in het noorden en oosten, maar ook aan de westkant zie ik heel veel schade. Van de traditionele houten en bamboe bouwwerken bleef de schade veelal beperkt tot dakpannen die naar beneden kwamen. Funest was dat er meerdere bevingen achter elkaar waren en ik begrijp dat de ene keer de aarde golfde en de andere keer de aarde schokte. Mensen konden niet op hun benen blijven staan. Het is onvoorstelbaar. Nu wordt er volop gebouwd door mensen die nog geld hebben maar voor de havenots is er weinig hoop.
De tweede ramp is dat het toerisme vrijwel stil kwam te liggen. De mensen zitten zonder werk en hebben geen inkomen. Op de terrassen zit bijna niemand. Taxi’s staan soms een dag te wachten op klandizie en de tarieven zijn nu heel laag. Het antwoord van de chauffeur op mijn vraag hoeveel een rit kost is steevast ‘Wat wilt u er voor geven’ en accepteert ieder bod.

De Islam zou van een liberale soort zijn maar de uitleg is nog steeds dat er veel kindertjes gemaakt moeten worden. Hoger geschoolde mensen houden het op twee of drie kinderen. Er loopt een regeringsprogramma om het aantal geboorten te beperken d.m.v. vaccinatie van de vrouwen. Het gebruik van condooms en vasectomie zitten nog in de taboesfeer. De Islam staat het de man toe meerdere vrouwen te trouwen en daar wordt veel gebruik van gemaakt. Maar mannen zoeken hun gerief ook veel buiten de deur, bij zowel vrouwen als mannen. De verspreiding van SOA’s is aanzienlijk en beïnvloedt ook de levensverwachting; die is momenteel ongeveer 54 jaar.

Lombok heeft nog een probleem, namelijk de vervuiling. In het gunstigste geval verbrandt men het huisvuil voor het huis aan de straat. De rook en stank van brandend plastic gaat dan door de omgeving. Soms liggen er enorme vuilnisbelten langs de wegen waarvan de petfles een belangrijk ingrediënt is. Zelfs op de mooiste plekjes kom je belten tegen die stinken en smeulen. Woon je aan de rivier, dan is dat de makkelijkste weg. In de droge tijd hoopt het vuil zich in de bedding op en in de regentijd spoelt de troep naar zee. Door de stroming hoopt vuil van verschillende eilanden zich op plekken in zee op en kun je terecht spreken van een plastic soep. Het is bekend dat microplastics in vissen terecht komen en daarmee in de voedselketen. Het laat zien hoe belangrijk het is dat het vuil en in het bijzonder plastic in gebruik wordt verminderd en gerecycled.

Door de aardbeving is er enorm veel puin dat in feite niet meer bruikbaar is als bouwproduct. Het ligt in grote hopen op of naast de erfjes. Een schoongeveegde oude fundering ligt dan te wachten op het moment dat de regering afkomt met hulp voor het bouwen van een nieuw huisje. Maar het geld ervoor laat op zich wachten en de verdeling is willekeurig en verdwijnt geheel of gedeeltelijk in de zakken van ambtenaren. In het gunstigste geval krijgt men bouwmateriaal maar op de footprint wordt niet gelet. Er worden asbest golfplaten uitgedeeld voor het herstel van daken. Asbest is gevaarlijk voor mens en dier wanneer het verspaand wordt of geschroefd. Uiteindelijk komt het in de kringloop terecht en wordt het onbeheersbaar.
Een deel van de acute woningnood wordt opgelost met tijdelijke onderkomens van bamboe of houten plaatmateriaal met een golfplaten dak. De inzet van Els is het bamboehuis te promoten, maar dan wel met ecologisch verantwoord verduurzaamd bamboe. De kennis van de techniek van het bouwen met bamboe is verloren gegaan en Els wil met voorbeeldhuizen nieuwe timmerlieden opleiden die op hun beurt weer anderen gaan opleiden. Voor mijzelf ligt in een dergelijk plan wellicht een taak in het opleiden van de eerste ploegen bamboebouwers. Met Els en het thuisfront wil ik hiervoor de mogelijkheden bekijken.

Het einde van mijn verblijf op Lombok is in zicht. Morgen reis ik naar Bali vanwaar ik over een paar dagen weer naar Nederland zal terugvliegen.