Lombok

Momenteel ben ik weer op Lombok (Indonesië) voor een periode van 6 weken. Het betreft een project van de Belgische stichting ‘Grenzeloos Milieu’. Het doel is de lokale bevolking bewust te maken van de vele toepassingsmogelijkheden van bamboe. Bamboe groeit hier onbeperkt in vele soorten en maten. De jonge scheuten kan je eten maar de dikke bamboe, tot wel 200 mm. in doorsnede kan je als bouwmateriaal gebruiken. Bamboe gedijt ook op arme grond en het groeit razendsnel. Voor bouwtoepassingen kan je het al na 4 tot 6 jaar oogsten.
De milieu-footprint van bouwen met bamboe is minimaal; het is nauwelijks milieubelastend; zeker in vergelijking met bouwen met steen, beton en staal. Het is bovendien zeer goedkoop. De uitdaging is wel om het op een milieu-verantwoorde manier te verduurzamen.
De mensen op Lombok bouwen vooral met gebakken metselstenen of holle betonblokken maar hierbij wordt vrijwel nooit rekening gehouden met aardbevingen. Het is niet verwonderlijk dat de schade door de aardbevingen aan gemetselde gebouwen enorm is. Omdat bamboe enorm veerkrachtig en sterk is, is het als bouwmateriaal heel interessant. Met het bouwen van een aantal gemeenschapshuizen in bamboe probeert Grenzeloos Milieu de mensen van de mogelijkheden en voordelen van het bouwen met bamboe te overtuigen. Momenteel gaat het om 4 bouwlocaties; 3 in het noorden van Lombok, dat ook het zwaarst getroffen werd en 1 bouwlocatie nabij de hoofdstad Mataram. De gebouwen zijn multifunctioneel: op de begane grond is een lesruimte met keuken en toilet/douche. Op de verdieping zijn verschillende verblijfsruimten.

De sterke vrouw achter het project is ‘Els’, een Belgische van middelbare leeftijd met een enorme passie voor het milieu in de breedste zin van het woord. Haar levensloop is een boek waard. Ze spreekt naast haar moederstalen Nederlands en Frans ook vloeiend Bahasa Maleis, Bahasa Indonesisch, Engels en Spaans. Ze is al 10 jaar op Lombok betrokken bij milieuprojecten op het gebied van afvalverwerking en recycling, gezondheid, educatie e.v.a. Daarvoor is ze 5 tot 6 maanden per jaar op Lombok met lijdzaam gedogen van haar dierbare echtgenoot.

Mijn bemoeienissen met de bouw van de bamboehuizen betreft met name de constructie en uitvoering; ongeveer zoals ik dat ook bij het Nepalproject deed. Voor de constructie en in het bijzonder de fundering waren er al adviezen van collega-vrijwilligers van een Deens ingenieursbureau maar omdat men hierbij uitging van een ‘worst case’ scenario sloten die adviezen onvoldoende aan bij de Indonesische praktijk en zou de uitvoering veel te duur worden. Het ontwerp van de fundering bracht ik terug tot een vlakke betonplaat. In overleg met de Deense ingenieurs en lokale bamboebouwers vereenvoudigden we de constructie van de opbouw en de stabiliteit ervan.