Hink stap sprong

Maandag 26 augustus – maandag 9 september

Op maandagavond 26 augustus reis ik met de Flixbus naar Brussel om de volgende dag met Els naar Kuala Lumpur te vliegen. Daar blijven we om te recupereren een nachtje in een hotel dicht bij het vliegveld. De volgende dag is het nog maar 3 uur vliegen naar Lombok. Bij binnenkomst krijg ik een toeristenvisum voor 30 dagen. Het is me niet gelukt tijdig een visum te krijgen om als vrijwilliger aan de slag te gaan. De ambassade van Indonesië in den Haag doet daar moeilijk over en wijkt met aanvullende eisen af van de ambassades in Brussel en Londen. De consequentie hiervan is dat ik nu vóór het verstrijken van het visum het land uit moet en daarna weer terug kan keren naar Lombok op een nieuw toeristenvisum.
Met de bus en taxi gaat het naar mijn logeeradres in Orong, een kampong op ca. 10 km. van de hoofdstad Mataram. De temperatuur is aangenaam maar de drukte van het verkeer en de herrie van auto’s, brommers, mensen en bovenal het getoeter van oproepen tot gebed uit honderden megafoons bezorgt je gelijk hoofdpijn. Het blijkt een kwestie van wennen want na één week fiets ik met het grootste gemak naar- en door Mataram. De fiets is van de man van Els en mag ik tijdens mijn verblijf op Lombok gebruiken.
Els en ik hebben ieder een kamer in het gemeenschapshuis van de Stichting Grenzeloos Milieu in Orong. Soms logeren er andere vrijwilligers. Het gebouw is geheel uit bamboe opgetrokken en met een gras gedekt. Het heeft een open lesruimte, een magazijn, een keuken en een toilet en (koude) douche. Het moet een voorbeeld zijn van de mogelijkheden om milieubewust te wonen en leven. De elektriciteit komt van zonnepanelen, de toiletten zijn compost-toiletten, er wordt overwegend vegetarisch gekookt, het afval wordt minutieus gescheiden, het gebruik van disposals wordt zoveel mogelijk voorkomen en kapotte spullen worden zoveel mogelijk gerepareerd of herbestemd.
Het is vooral Els die ons steeds bij de les houdt wat betreft de footprint van alles wat we consumeren aan eten, energie en goederen.

De eerste dagen is er voor Els vooral heel veel regelwerk. Drie teams moeten ieder een bamboehuis bouwen in het noorden van Lombok; twee locaties op 2 uur rijden en 1 locatie op 3 uur rijden van Mataram. Els regelt niet alleen de menskracht maar ook de aankoop van alle materialen en de logistiek. De teams zullen bestaan uit vaklui met ervaring die ieder enkele leerlingen opleiden in het bouwen met bamboe. Op hun beurt geven de leerlingen hun kennis weer door aan anderen, maar het is ook de bedoeling dat de teams hun ervaring met elkaar delen. Het ultieme doel is dat er een concept voor een bamboehuis komt dat storm- en aardbevingsbestendig is, milieuvriendelijk en duurzaam en kan concurreren met de traditionele gemetselde huizen. Dat laatste zal niet meevallen want een bamboehuis heeft hier geen best imago. Het gaat door voor goedkoop en weinig duurzaam. De duurzaamheid is inderdaad een extra uitdaging want bamboe is gevoelig voor schimmels en vraat door insecten en vraagt om een goede conservering. De middelen die hiervoor in het algemeen gebruikt worden zijn milieubelastend. De relatief milieuvriendelijkste oplossing is het onder druk injecteren van borax-boraxacid maar op heel Lombok is er niemand met een vergunning om Borax toe te passen en de benodigde apparatuur is er ook nog niet. Dit was voor Els de reden om het bamboe voor de huizen op Java te kopen, waar men wel borax gebruikt. Op Lombok verduurzaamt men de bamboe door onderdompeling in stromend water en geconditioneerde droging. Vooraf doorboort men daarvoor met een lange pen de tussenschotten van de stengels. Achteraf wordt de bamboe bij toepassing aan de buitenzijde geverfd met een transparante lak met vluchtige oplosmiddelen en een insectenverdelger die ook milieubelastend zijn.

Op zondag 1 september arriveren twee vrijwilligers van een internationaal werkend Deens Ingenieursbureau uit Londen: Shaun, een civiel ingenieur uit Indonesië en Orestis, een werktuigbouwkundig ingenieur uit Griekenland. Met hen zal ik de 2 weken daarop veel samenwerken. De beide heren worden gestationeerd in Sajang en houden een oogje in het zeil bij de bouw, doen aankopen ter plaatse, geven workshops en denken mee in het vinden van oplossingen en verbeteringen in de uitvoering. De teleurstelling is groot wanneer één van de drie bouwteams geheel verstek laat gaan en een ander team niet met de beloofde leerlingen komt. Maar ja, dit is Indonesië. Els is wel wat gewend en eigenlijk is ze er niet echt rouwig om, omdat al het regelwerk veel van haar vraagt. Ondertussen pendel ik met Es tussen Mataram en Sajang en op de dagen hier doe ik- klussen in en om het huis en bereid ik een 4e betonfundering voor voor een bamboehuis in de buurt van Mataram.

Op zaterdag 7 september komen Barry en Nizar uit Pringgasela naar mij toe in Orong. Barry is gids en werkt voor verschillende touroperators. Hij bouwt een eenvoudig resort samen met Nizar die architect is en veel met bamboe werkt. Die avond geef ik voor hen een workshop bouw-constructieleer die ‘ontaardt’ in een uitwisseling van wetenswaardigheden over bouwen met bamboe. Op zondag reizen we samen naar Sajang om daar de bouwplaats te bezichtigen en met Shaun en Orestis te sparren over optimale bamboeconstructies en verduurzaming. Die avond rijden we terug naar Pringgasela waar ik een nachtje in een spiksplinternieuwe bungalow slaap. De bungalow is een bamboe koepel met uitzicht over de sawa’s aan de voet van de vulkaan de Rinjani.