Evaluatie

Maandag 7 oktober

Morgen is het einde van 6 weken Lombok en vlieg ik terug naar Nederland. Eerlijk gezegd ben ik er ook wel aan toe. Het zijn 6 leerzame weken geweest. Je maakt de eilandbewoners van heel dichtbij mee en ziet hoe ze in verschillende situaties acteren. Hoe ze met elkaar omgaan, hoe ze naar de dingen kijken, hun sociale- en technische problemen oplossen of juist niet. Je komt ook jezelf tegen; het taalprobleem, het beperkte comfort, het onbekende eten, de verschillen in tempo, -kwaliteit en het omgaan met afspraken, de spierpijn. Wat was het bijzonder om met Engelse collega’s en lokale ambachtslieden over de optimale bamboeconstructies na te denken en deze ook uitgevoerd te zien. Ook om Els te ervaren als een moderne profeet, overtuigd van de ondergang van de mensheid en tegelijkertijd met tomeloze energie de mensen wijzend op de risico’s van het omarmen van het westerse consumptiemodel en daarvoor de alternatieven aan te reiken.

Is Lombok een aanrader? De mensen zullen heel blij zijn met je komst omdat het toerisme een klap kreeg door de aardbeving. Er zijn mooie stranden, m.n. de Gili’s, en je kan prachtige wandelingen maken door sawa’s of naar watervallen en bergen. Je moet niet het niveau van Bali verwachten; het toerisme is hier veel minder ontwikkeld. Zelf heb ik moeite met de luidruchtigheid van de mensen, het vuil en de stank op straat. Als je als vrouw graag in luchtige kleding loopt, misschien op het strand wel topless of zelfs bloot, dan moet je hier echt niet zijn. Voor een westerling is het eiland natuurlijk ook heel goedkoop.

Zal Lombok vallen voor ‘het bamboehuis’ als aardbevingsbestendig- en ecologisch verantwoord alternatief voor de gemetselde huizen? Eerlijk gezegd denk ik van niet. De grote voordelen zijn evident: bamboe is onbeperkt voorradig en de ecologische footprint is gering; ook wanneer men er in zou slagen het op een milieuvriendelijke manier te verduurzamen. Maar het bouwen met bamboe is relatief duur omdat het door ambachtsmensen moet worden uitgevoerd. Bamboe als bouwmateriaal moet worden verduurzaamd en het vraagt relatief meer onderhoud. De mensen bouwen hier hun huizen zelf met baksteen, holle steen en golfplaat en hoeven daarbij weinig of geen beroep te doen op vakkrachten als metselaars, stukadoors en dakleggers. Voor vakkrachten is er helemaal geen geld of men heeft het er niet voor over.
Zijn de bamboehuizen nu voor niets gebouwd? Dat denk ik niet. De bamboehuizen die gebouwd worden en werden oogsten wel degelijk bewondering bij de lokale mensen en ontlokt een enkeling ook de uitspraak ‘in zo’n huis zou ik ook wel willen wonen’. De mogelijkheden van bamboe worden wel degelijk gezien maar door het kostenaspect blijft de toepassing vooral gericht op de bouw van resorts die voor ‘traditioneel’ moeten doorgaan. Een zekere spin-off zal er wel komen, maar niet of nauwelijks voor de gemiddelde burger. Het Java-team bleek op een kwalitatief hoog niveau te werken en stond open voor verdere constructieve verbetering. Die kennis zal doorsijpelen in de bamboe bouwwereld. De huizen van Els hebben dan wel een promotie doel, ze zijn ook bedoeld als gemeenschapshuis waar mensen elkaar kunnen ontmoeten en workshops kunnen volgen gericht op gezondheid en welzijn; de primaire doelstellingen van haar stichting ‘Grenzeloos Milieu’.